Μουσείο, Αρχαιολογικό Πέλλας

Το Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας βρίσκεται απέναντι από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου της αρχαίας Πέλλας (Εθνική οδός Θεσσαλονίκης-Έδεσσας) και στεγάζει σε τρεις αίθουσες τα σημαντικότερα ευρήματα της πόλης, που από τον 5ο αι. π.Χ. ήταν πρωτεύουσα του μακεδονικού κράτους. Στην πρώτη αίθουσα, στα δεξιά σας, εκτίθενται τα ευρήματα των προϊστορικών χρόνων. Απέναντι, σε έξι προθήκες, έχουν συγκεντρωθεί αντικείμενα που βρέθηκαν στις ανασκαφές των σπιτιών της αρχαίας πόλης. Στην προθήκη 4, την πρώτη αριστερά, θα δείτε ένα θησαυρό ασημένιων δραχμών που βρέθηκαν μέσα σε ένα μικρό αγγείο. Πρόκειται για νομίσματα της ύστερης ελληνιστικής εποχής και προέρχονται από τη Ρόδο, τη Μακεδονία και την Ιστιαία. Η προθήκη 5 περιέχει χάλκινα εξαρτήματα από τις πόρτες των σπιτιών της Πέλλας. Δίπλα, στην προθήκη 6, εκτίθενται χάλκινα αντικείμενα. Ανάμεσά τους θα δείτε δύο εντυπωσιακά χάλκινα εξαρτήματα από αρχαίες κλίνες. Τα συγκεκριμένα στο επάνω τμήμα καταλήγουν σε κεφάλι αλόγου και στο κάτω σε προτομή του Διονύσου. Η αίθουσα 2 είναι μια μακρόστενη αίθουσα με προθήκες κατά μήκος των τοίχων. Η περιήγησή σας ξεκινά από το δεξί τμήμα της αίθουσας, όπου εκτίθενται αντικείμενα από την αγορά της Πέλλας, που ήταν το εμπορικό κέντρο της πόλης, και κατ’ επέκτασιν όλης της δυτικής Μακεδονίας, στην οποία οι τεχνίτες της Πέλλας εξήγαν τα προϊόντα τους. Οι προθήκες 10, 11 και 12 περιέχουν αγγεία από την αγορά. Στις δύο πρώτες μπορείτε να δείτε μια συλλογή από αγγεία με τη χαρακτηριστική διακόσμηση δυτικής κλιτύος, στην οποία το αγγείο επαλείφεται με αραιωμένο πηλό και φέρει φυτικές κυρίως διακοσμήσεις με λευκό χρώμα και χάραξη. Βρέθηκαν σε μεγάλες ποσότητες, γεγονός που δείχνει ότι στην Πέλλα υπήρχε εργαστήριο που παρήγε τέτοιου είδους κεραμική, και χρονολογούνται από τον 3ο αι. π.Χ. Οι προθήκες 13 και 14 περιλαμβάνουν μήτρες για την κατασκευή σκύφων, με ανάγλυφη διακόσμηση, και ειδωλίων. Και οι δύο αυτές τεχνικές φαίνεται ότι γνώρισαν μεγάλη άνθηση στην Πέλλα και τα προϊόντα που παράγονταν εδώ εξάγονταν στις αγορές της υπόλοιπης Μακεδονίας. Στις μήτρες των σκύφων θα δείτε φυτικά θέματα αλλά και μυθολογικές σκηνές, όπως σκηνές από την άλωση της Τροίας, με επιγραφές που ταυτίζουν τα πρόσωπα. Η προθήκη 15 περιέχει κεφάλια από γυναικεία ειδώλια που βρέθηκαν στο χώρο της αγοράς, ενώ δίπλα, στην προθήκη 16, η οποία εξέχει από τη σειρά των προθηκών, θα δείτε τρία μεγάλων διαστάσεων ειδώλια. Τα δύο αναπαριστούν την Αφροδίτη και το τρίτο τον Ηρακλή στον τύπο Farneze. Στο σημείο αυτό η περιήγησή σας θα πρέπει να συνεχιστεί στις τρεις προθήκες που βρίσκονται απέναντι (17-19), και περιέχουν ευρήματα από το Ιερό της Αφροδίτης και Μητέρας των Θεών, στα βόρεια της αγοράς. Στις προθήκες αυτές θα δείτε ειδώλια της Αφροδίτης και ειδώλια φτερωτών Ερώτων, καθώς και ένα χάλκινο εξάρτημα κλίνης (fulcrum) με προτομή αλόγου στο επάνω μέρος και προτομή άνδρα στο κάτω τμήμα, που χρονολογείται από το 2ο αι. π.Χ. Ξαναγυρνώντας απέναντι, στην προθήκη 20, θα δείτε τα ευρήματα που προέρχονται από το Θεσμοφόριο της Πέλλας, το ιερό όπου τελούνταν η γιορτή των Θεσμοφορίων, προς τιμήν της Δήμητρας, και ανασκάφηκε στα βορειοανατολικά της πόλης. Τα περισσότερα είναι ειδώλια που έχουν σχέση με τη λατρεία ή είναι αναθήματα. Ανάμεσά τους θα ξεχωρίσετε τα ειδώλια αλόγων, που ίσως σχετίζονται με την αρπαγή της κόρης της Δήμητρας από τον Πλούτωνα, ένα ειδώλιο της Άρτεμης και ειδώλια γυναικείων μορφών σε τελετουργικές στάσεις. Η προθήκη 21 περιέχει ευρήματα από διάφορα σημεία της Πέλλας που σχετίζονται με τις λατρείες που λάμβαναν χώρα στην πόλη. Θα αναγνωρίσετε ειδώλια της Αθηνάς με κέρατα βοδιού στην περικεφαλαία και πολλά ειδώλια του Διονύσου και των ακολούθων του, σατύρων και σειληνών. Οι υπόλοιπες προθήκες της αίθουσας περιλαμβάνουν κτερίσματα από τα νεκροταφεία της Πέλλας. Εντυπωσιακή είναι η ερυθρόμορφη πελίκη ρυθμού Κερτς (προθ. 23), που στις δύο όψεις της φέρει παράσταση του ιερού γάμου του Διονύσου με την Αριάδνη. Οι παραστάσεις διακρίνονται από έντονη διακοσμητικότητα, που επιτείνεται από τις επιχρυσωμένες ανάγλυφες μορφές. Πιθανότατα η πελίκη περιείχε τα κόκαλα από κάποια γυναικεία ταφή. Στις δύο ελεύθερες προθήκες που βρίσκονται στο τμήμα αυτό της αίθουσας εκτίθενται χρυσά κτερίσματα από όλα τα νεκροταφεία της Πέλλας. Ανάμεσά τους ξεχωρίζουν τρία χρυσά στεφάνια, χρυσά σκουλαρίκια με τη μορφή ερωτιδέων και περιστεριών, δαχτυλίδια από χρυσό και πολύτιμους λίθους, και τα χρυσά φύλλα που φέρουν επιγραφές με τα ονόματα των νεκρών που ήταν θαμμένοι στους τάφους. Στην τρίτη αίθουσα του μουσείου εκτίθενται ψηφιδωτά δάπεδα που διακοσμούσαν διάφορα οικήματα της Πέλλας. Μπαίνοντας στην αίθουσα, στα δεξιά σας, εκτίθεται το ψηφιδωτό δάπεδο με παράσταση Διονύσου πάνω σε πάνθηρα. Το ψηφιδωτό αυτό κοσμούσε το δάπεδο μιας οικίας, που ονομάστηκε από τους μελετητές «οικία του Διονύσου», και χρονολογείται από την τελευταία εικοσιπενταετία του 4ου αι. π.Χ. Είναι φτιαγμένο με φυσικές ψηφίδες, ενώ για το περίγραμμα των μορφών έχουν χρησιμοποιηθεί μολύβδινα ελάσματα και για τους βοστρύχους των μαλλιών ταινίες από ψημένο πηλό. Από την ίδια οικία προέρχονται άλλα δύο ψηφιδωτά δάπεδα, που καταλαμβάνουν μια άλλη γωνία της ίδιας αίθουσας. Στο πρώτο ιστορείται μία σκηνή κυνηγιού με τους δύο κυνηγούς να ετοιμάζονται να χτυπήσουν ένα λιοντάρι. Όσον αφορά το θέμα, έχει διατυπωθεί η άποψη ότι ο καλλιτέχνης θέλησε να αποδώσει τη σκηνή από το κυνήγι στο Γρανικό ποταμό, όπου ο Μέγας Αλέξανδρος κινδύνευσε από επίθεση λιονταριού και σώθηκε χάρη στην παρέμβαση του φίλου του Κρατερού. Στην ίδια αίθουσα θα δείτε ένα μαρμάρινο κεφάλι που απεικονίζει τον Μέγα Αλέξανδρο, του τέλους του 4ου αι. π.Χ. Τμήμα αίθουσας στο Αρχαιολογικό Μουσείο Πέλλας· δεξιά διακρίνεται αεροφωτογραφία του αρχαιολογικού χώρου της Πέλλας.